Masal Tekerlemeleri ve Örnekleri

Masal Tekerlemeleri, sözlü kültürün en eski ve eğlenceli örneklerinden biridir. Hem çocuklara hitap eden hem de masal anlatılarında bir köprü görevi gören bu özel söz dizileri, Türk masal geleneğinde önemli bir yere sahiptir. Tekerlemeler, masallarda, oyunlarda ve günlük hayatta sıkça kullanılan, ritmik ve eğlenceli yapısıyla çocukların dil gelişimine katkı sağlayan yaratıcı sözlerdir. Bu yazıda, masal tekerlemeleri, oyun tekerlemeleri ve bu kültürün farklı yönlerine dair bilgiler bulacaksınız.

1. Masal Tekerlemesi Nedir?

Masal tekerlemeleri, masal anlatıcısının masala başlamadan önce ya da masal esnasında kullandığı ritmik ve kafiyeli söz öbekleridir. Anlatıyı eğlenceli hale getiren, dinleyicinin dikkatini çeken ve masalın atmosferini oluşturan bu tekerlemeler, genellikle soyut, fantastik ve absürt öğeler içerir. Tekerlemelerin amacı, masala hazırlık yaparak dinleyiciyi hikâyeye sokmaktır.

2. Gökten Üç Elma Düştü Tekerlemesi

Türk masal kültürünün en bilinen ve en yaygın kullanılan tekerlemelerinden biri “Gökten üç elma düştü, biri bana, biri sana, biri de tüm iyi insanlara” tekerlemesidir. Bu tekerleme, masalların sonunda dile getirilir ve genellikle mutlu sonları simgeler. Masal bittiğinde dinleyiciye küçük bir ödül verir gibi söylenir. Bu geleneksel tekerleme, masal anlatımına sıcak ve samimi bir bitiş verir, dinleyiciyi de masalın bir parçası haline getirir.

3. Kısa Masal Tekerlemeleri

Masal tekerlemeleri, uzun olabileceği gibi kısa ve öz de olabilir. Özellikle okul öncesi dönemdeki çocukların ilgisini çekmek ve anlatımı hızlandırmak için kısa tekerlemeler sıkça tercih edilir. İşte birkaç kısa masal tekerlemesi örneği:

• “Bir varmış, bir yokmuş, evvel zaman içinde, kalbur saman içinde…”
• “Bir varmış, bir yokmuş, evvel zaman içinde, pireler tellal iken, develer berber iken…”
• “Az gittik, uz gittik, dere tepe düz gittik, bir de baktık ki arkamızda bir arpa boyu yol gitmişiz.”

Bu tür tekerlemeler, ritmik ve eğlenceli yapıları sayesinde çocukların ilgisini çeker ve masalın içine daha hızlı girmelerini sağlar.

4. Okul Öncesi Masal Tekerlemeleri

Okul öncesi dönemde tekerlemeler, çocukların dil gelişimini desteklemek ve hayal güçlerini genişletmek açısından çok önemlidir. Bu tekerlemeler, eğitici ve eğlendirici olmanın yanı sıra, çocukların konuşma becerilerini geliştirmelerine de katkı sağlar. Ritmik yapıları sayesinde çocuklar tekerlemeleri kolayca ezberleyebilir ve oyun sırasında sıkça tekrar edebilir. İşte okul öncesi için ideal birkaç masal tekerlemesi:

• “Bir küçük, iki küçük, üç küçük kuş, uçtular gökyüzüne, pır pır pır…”
• “Elma elma al elma, hepsi birer bal elma, yiyen güçlü, kuvvetli, yemeyen haylaz elma!”
• “Bir çuval incir, içinde dev sincir, gel bakalım minicik, ver bana bir fincancık!”

Bu tekerlemeler, çocukların hafızasını güçlendiren ve ritim duygusunu geliştiren yapısıyla eğlenceli bir öğrenme aracı sunar.

5. Oyun ve Masal Tekerlemeleri

Oyun tekerlemeleri, genellikle çocuk oyunlarının başında ya da sonunda söylenen, oyunun kurallarını belirleyen ya da çocukları oyuna dahil eden sözlerdir. Masal tekerlemelerine benzer şekilde ritmik ve eğlenceli olan oyun tekerlemeleri, çocukların grup içinde eğlenmesini ve birlikte vakit geçirmesini sağlar.

Örneğin, “Yağ satarım bal satarım” tekerlemesi, çocuk oyunlarında sıkça karşılaşılan bir örnektir. Bu tarz tekerlemeler, grup oyunlarının başlamasını işaret eder ve oyunun temposunu belirler. İşte birkaç oyun tekerlemesi örneği:

• “Aç kapıyı bezirgan başı, kapı hakkı ne verirsin?”
• “Ebe ebe ne ararsın? Sürpriz bir hediye bulursun!”
• “Tombik tombik, çaldık kapıyı, açın bize, oyuna katılın.”

Oyun ve masal tekerlemeleri, çocukların sosyal iletişim becerilerini geliştiren, topluluk içinde kendini ifade etme yetisini güçlendiren önemli araçlardır.

6. Özgün Masal Tekerlemeleri

Modern masal anlatıcıları ve çocuk eğitimcileri, geleneksel tekerlemelere ek olarak özgün tekerlemeler yaratmayı da severler. Bu tekerlemeler, geleneksel yapıya sadık kalarak yeni temalar ve karakterler ekler. Özgün tekerlemeler, çocukların güncel deneyimlerine hitap edebilir ve onların günlük hayatlarına daha yakın temalar içerir.

Örneğin:

• “Tableti açma, ekrana bakma, dışarıda var oyun, hadi gel oyna!”
• “Bir varmış bir yokmuş, internette dev gezinmiş, tıklamış tıklamış, oyun aramış, sonra kalkıp dışarı çıkmış!”

Bu tür özgün tekerlemeler, günümüz çocuklarının hayatlarına uygun şekilde uyarlanarak, hem eğlenceli hem de eğitici bir nitelik taşır.

Sonuç

Masal tekerlemeleri ve oyun tekerlemeleri, hem çocukların dil gelişimini destekleyen hem de eğlenerek öğrenmelerine olanak tanıyan önemli söz öbekleridir. Masal anlatıcısının yaratıcı bir dokunuşu olan tekerlemeler, masal dünyasının büyüleyici kapılarını aralar. Okul öncesi dönemde, bu tekerlemelerin ritmik ve eğlenceli yapısı, çocukların oyunlarına neşe katarken aynı zamanda masalın büyüsünü de hissettirir. Geleneksel tekerlemeler kadar, özgün ve modern tekerlemeler de çocukların ilgisini çeker ve masalların daima canlı kalmasını sağlar.